مصدر در زبان ترکی آذربایجانی، از دو قسمت تشکیل شده است. ” ریشه ی فعل ” و ” پسوند مصدری ” . برای تفهیم بیشتر این موضوع به بررسی مصدر در زبان فارسی می پردازیم: در زبان فارسی مصدر از دو قسمت تشکیل شده است که قسمت اول آن، فعل ماضی ساده سوم شخص مفرد است (مانند: رفت، آمد، خورد) و قسمت دوم آن حرف ” ن ” است که این دو در مجموع مصدر را تشکیل می دهند، مانند: رفتن، آمدن، خوردن

در زبان ترکی آذربایجانی، قسمت اول مصدر، ریشه ی فعل است، و قسمت دوم آن را یکی از دو پسوند ” مَک mək ” یا ” ماق maq ” تشکیل می دهد که بر اساس قانون هماهنگی کوچک به ریشه فعل اضافه می شود. قانون مصدرسازی دقیقا مشابه قانون علامات جمع است و هر دو از قانون هماهنگی کوچک تبعیت می کنند.

۱- اگر آخرین حرف صدادار (واکه) ریشه ی فعل به حروف آهنگ پایین ( آ a ، اُ o ، او u ، ای کوتاه ı ) ختم شود، باید پسوند ” ماق maq ” را به آخر ریشه اصلی فعل اضافه کنیم.

مثال:

آلماق almaq : گرفتن

” آل al ” ریشه اصلی فعل است و آخرین حرف صدادار (واکه) آن به ” آ a ” ختم شده است که جز حروف آهنگ پایین است. طبق قانونی که در بالا گفته شد، برای ساختن مصدر باید پسوند ” ماق maq ” را به آن اضافه کنیم : آلماق al+maq

مثال:

دورماق durmaq : ایستادن

” دور dur ” ریشه اصلی فعل است و آخرین حرف صدادار (واکه) آن به ” او u ” ختم شده است که جز حروف آهنگ پایین است. طبق قانونی که در بالا گفته شد، برای ساختن مصدر باید پسوند ” ماق maq ” را به آن اضافه کنیم : دورماق dur+maq

مثال های دیگر:

اُولماق olmaq : شدن

اینانماق ınanmaq : باور کردن

لازم به توضیح است که پسوند ” ماق maq ” در زبان محاوره به شکل ” ماخ max ” تلفظ می شود: مانند آلماخ، دورماخ. اما در نوشتار باید به صورت ” ماق maq ” نوشته شود. البته کمااینکه این پسوند در محاوره به شکل ” ماخ max ” تلفظ می شود، اما به هنگام صرف آن طبق قانون ” حروف بی صدای ضعیف ” که گفته شد، صرف می شوند. یعنی به هنگام صرف گفته می شود : آلماغیم almağım : گرفتن من – دورماغیم durmağım : ایستادن من

و به کار بردن آن به شکل : آلماخیم – دورماخیم غلط است. چون این کلمات درو واقع به ” ق q ” ختم شده اند که حرفی بی ثبات(ضعیف) است و هنگام قرار گیری بین دو حرف صدادار (واکه) تغییر می کند و به ” غ ğ ” تبدیل خواهد شد.

۲- اگر آخرین حرف صدادار (واکه) ریشه ی فعل به حروف آهنگ بالا ( فتحه ə ، ائـ (کسره) e ، اؤ ö ، او ü ، ای کشیده i ) ختم شود، باید پسوند ” مَک mək ” را به آخر ریشه اصلی فعل اضافه کنیم

مثال:

گـَـلمَک gəlmək : آمدن

” گـَـل gəl ” ریشه اصلی فعل است و آخرین حرف صدادار (واکه) آن به ” فتحه ə ” ختم شده است که جز حروف آهنگ بالا است. طبق قانونی که در بالا گفته شد، برای ساختن مصدر باید پسوند ” مَک mək ” را به آن اضافه کنیم : گـَـل+ مَک gəl+mək

مثال:

یئمَک yemək : خوردن

” یئـ ye ” ریشه اصلی فعل است و آخرین حرف صدادار (واکه) آن به ” ئـ (کسره) e ” ختم شده است که جز حروف آهنگ بالا است. طبق قانونی که در بالا گفته شد، برای ساختن مصدر باید پسوند ” مَک mək ” را به آن اضافه کنیم : یئـ + مَک yemək

مثال های دیگر:

ایچمَک içmək : نوشیدن

اؤپمَک öpmək : بوسیدن

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: